PRISHTINA-KOSOVA

PRISHTINA-KOSOVA



Kosova (Koh-SOH-vah), also known as Kosovo, is the disputed region between Kosova's Albanian majority and Serbia. Once an autonomous federal unit of Yugoslavia, in 1989 it was stripped away of its autonomy by the government of Slobodan Milosevic, whose later actions would result in the break-up of Yugoslavia, which Serbia is a part of, and the ensuing wars in Croatia, Bosnia-Hercegovina, and Kosova.




PRISHTINA:
Prishtina është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i Kosovës. Ajo së bashku me rrethinën e saj ka mbi 400.000 banorë. Prishtina është qendër administrative, ekonomike dhe kulturore e Kosovës. Rajoni i Prishtinës ka një histori të gjatë. Ekzistojnë gjetur dëshmi akreologjike të cilat datojnë që nga periudha e neolitit të hershëm.

Në pjesën jug - lindore të qytetit, u gjetën mbeturinat e Ulpianës - qendrës se provincës Ilire të Dardanisë. Ulpiana ishte ngritur në shekullin e II-të, gjatë sundimit të Perandorit Trajan, ndërsa u rindërtua më shekullin e VI-të gjatë sundimit të Justinianit, pas së cilës është quajtur Iustiniana Secunda. Sipas përshkrimeve nga monumentet e Ulpianës, është e qartë se ka qenë një nga qytetet më të bukura në Dardaninë Iliriane, pasi që edhe shpesh ishte përmendur si Ulpiana Splendissima. Aty është gjetur një numër i madh i mbeturinave siç janë monedhat, pjesë të keramikës, armë, stoli, etj, të cilat janë të ekspozuara në Muzeun e Historisë në Prishtinë. Pas depërtimit të sllavëve dhe barbarëve gjatë viteve të hershme të Mesjetës, qyteti i shkatërruar i Ulpianës ishte i braktisur, duke krijuar një lokalitet për qytetin e ri të Prishtinës. Gjatë sundimit serb, Prishtina ishte qendra kryesore politike. Afër prishtinës gjendet vendi i Betejës së Kosovës (1389), në të cilën aleanca Ballkanike, e udhëhequr nga princi serb Llazari, luftuan kundër ushtrisë Osmane. Beteja shënoi fillimin e sundimit Osman në rajon. Prishtina u zhvillua gjatë shekullit XIV dhe XV si një qendër tregtare dhe induastriale. Gjatë sundimit Osman në rajon, Prishtina ishte qendër e rëndësishme administrative, vendqëndrim i Pashës dhe për një kohë të shkurtë ishte qendër e Vilajetit të Kosovës. Gjatë luftërave Turko - Austriake të shekullit XVII, populata shqiptare e Prishtinës nën komandën e Pjetër Bogdanit luftuan pranë ushtrisë Austriake kundër Osmanëve. Gjatë fushatës së Pikolominit dhe fushatave të mëvonshme Austriake, Prishtina ndryshoi dukshëm, siç ishte rasti gjatë zjarreve të vitit 1859 dhe 1863.

Në shekullin e XIX, duke u bazuar në shkrimete A.Bue (1838), Prishtina kishte 7000 deri 9000 banorë, ndërsa Hilferding (1857) shkroi se qyteti kishte 1500 shtëpi, një e pesta e të cilave ishin serb. Nga mesi i shekullit XIX, Prishtina ishte e famshme për nga Panairet e saja të mallrave dhe artikujve të ndryshëm tregtar, posaçërisht kafshë, prodhime të leshit, të bakrit, enë balte (vorba), qendistari etj. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Prishtina (me përafërsisht 16.000 banorë), ishte e përfshirë në zonat e përfshira nga Italianët dhe ishte qendra e rajonit me të njejtën emër.

Në shekullin e XIX, duke u bazuar në shkrimete A.Bue (1838), Prishtina kishte 7000 deri 9000 banorë, ndërsa Hilferding (1857) shkroi se qyteti kishte 1500 shtëpi, një e pesta e të cilave ishin serb. Nga mesi i shekullit XIX, Prishtina ishte e famshme për nga Panairet e saja të mallrave dhe artikujve të ndryshëm tregtar, posaçërisht kafshë, prodhime të leshit, të bakrit, enë balte (vorba), qendistari etj. Gjatë Luftës së Dytë Botërore, Prishtina (me përafërsisht 16.000 banorë), ishte e përfshirë në zonat e përfshira nga Italianët dhe ishte qendra e rajonit me të njejtën emër.

Prishtina u bë kryeqytet i Kosovës pas Luftës së Dytë Botërore. Deri në këtë pikë, Prishtina ka mbajtur paraqitjen e saj si qytet oriental, mirëpo modernizimi intenziv i saj në Jugosllavinë socialiste, kanë kontribuar në ndryshimin e tërësishëm të strukturës dhe pamjes së qytetit dhe kanë shkatërruar çarshinë e vjetër (rrugën kryesore të pazarit) dhe ndërtesat e shekullit XVIII dhe XIX ti zëvendësojnë me ndërtesa të reja. Rrugët e shtruara me kalldërma të bukura dhe shtëpitë e ndërtuara prej balte u zëvendësuan me komplekse të reja moderne dhe rrugë të gjëra dhe me ndërtesa atraktive publike: Ndërtesa e Asamblesë, Radio Stacioni, Televizioni i Prishtinës, Ndërtesa e Shtypit, Bibloteka, disa qendra bankare etj.

Pas shfuqizimit të statusit të automonisë së Kosovës nga ana e Serbisë në vitin 1989, të gjitha ndërtesat publike dhe ndërmarrjet u morën nga menaxhmentët e caktuar serb, të cilët i përjashtuan të gjithë punëtorët shqiptarë.

Prishtina është qendra më e madhe arsimorëe në Kosovë. Në Prishtinë me 13 fakultete, gjendet Universiteti i Prishtinës, i formuar në vitin 1970. Prishtina poashtu është qendra e Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, e cila mbledh intelektuelët më prominent kosovar, Instituti i Albanologjisë dhe Instituti i Historisë. Fatkeqësisht pas shfuqizimit të statusit të Kosovës nga ana e Beogradit dhe marrjes së administratës së saj, në një tentim për mbylljen e këtyre institucioneve, u morën me focë ndërtesat dhe zyret e tyre duke i detyruar ata të gjejnë një zgjedhje alternative - ishin të detyruar të dalin dhe të vazhdojnë aktivitetet e tyre rreth qytetit. Përveç kësaj policia serbe shpesh ngacmonte anëtarët, profesorët, studentët dhe të punësuarit e këtyre institucioneve.

Lokalitetet më të njohura të Prishtinës janë "Kurrizi", në Dardani dhe "Qafa" që gjendet afër qendrës së qytetit, ku ka shumë dyqane, kafene dhe vende dëfrimi, të cilat gjenden në tunelet e ndërtuara brenda ndërtesave të banimit.


After the revocation of Kosova's autonomy, the Serbian authorities closed schools in the Albanian language, massively dismissed Albanians from state-owned enterprises, and suspended Kosova's legal parliament and government. Serbia instituted a regime of systematic oppression of the Albanian population in Kosova, and flagrant violations of basic rights of Albanians occured frequently.

Initially the Albanians responded to the repression with peaceful and passive resistance. In 1992 the people of Kosova held free elections in which they chose their leadership, expressed their determination for the independence of Kosova in the 1991 referendum, and in the same year the Kosovar parliament declared the independence of Kosova. They formed a parallel government, found means of continuing Albanian-language education outside of occupied premises and providing health care (most Albanian doctors were dismissed from state-owned hospitals by Serb installed authorities).

In early 1998 the Serbian government began a crackdown against the Kosova Liberation Army (UÇK), a guerilla movement which emerged after it became apparent that the peaceful approach was ineffective in face of the brutal regime of Milosevic. After 1998 Serbian security forces conducted a scorched earth policy in Kosova, raising villages to the ground, creating an exodus of over one million refugees and internally displaced persons, and committed horrific atrocities against unarmed civilians, including women and children.

The NATO bombing campaign, which began in March 1999 after Serbia's refusal to sign a peace accord for the settlement of the conflict in Kosova, lasted until June 1999 when the Yugoslav president Slobodan Milosevic capitulated and agreed to withdraw all Serbian security forces from Kosova. United Nations Security Council resolution 1244 established a United Nations civilian administration in Kosova (known as the United Nations Mission in Kosova; UNMIK) and allowed a NATO-led peacekeeping force to enter Kosova to ensure security.

The war in Kosova had created over one million refugees and internally displaced persons, left over 300,000 people without shelter, an estimated 10,000 dead, and mass graves containing bodies of up to one hundred civilians, including women and children, who have been summarily executed.

The Kosovars, UNMIK, NATO and the international community are now making efforts to rebuild Kosova, revitalize its economy, establish democratic institutions of self-government, and heal the scars of war. (For more up-to-date information on the deveopments in Kosova please check out the Kosova Crisis Center.)

Geographic Features
Kosova borders Serbia in the north and northeast, Montenegro in the northwest, Albania in the west and the FYR of Macedonia in the south. It covers a total of 10,887 squared kilometers and its population is around two million, 90 percent of which are ethnic Albanian.